طریق پرس ، ساعت ۸ صبح، دوان دوان از داخل باغ دلگشای شیراز از روی دیوار به سمت خیابان اصلی سعدی می پرد، یک گونی پر از شکوفه های بهار نارنج دارد، خوشحال است که کیلویی ۳۰۰ هزارتومان به مردم و مسافران نوروزی می فروشد، اما ای کاش می دانست چه خیانتی به شهر و شهروندان شیراز کرده است…
شیراز، شهر شاعران، گلها و عطر بهار نارنج، در هر بهار با شکوفه‌های معطر و عطر دل‌انگیز این درختان، جان می‌گیرد. اما در سال‌های اخیر، در سایه سودجویی های عده ای منفعت طلب و همچنین عدم فرهنگ سازی برای مردم، شاهد غفلت و بی‌توجهی به این میراث طبیعی و فرهنگی شهر هستیم، تا جایی که شاهدیم سودجویان تا دانه آخر گلهای بهار نارنج را برای منفعت شخصی و فروش در بازار سیاه میچینند، و جالب اینجاست برای منفعت بیشتر، شکوفه های سایر درختان مثل پرتقال و لیمو را هم با آن قاطی میکنند که دیگر ارزش و عطر بهار نارنج را هم حتی ندارد. حاصل این اتفاق که چندسالی است باب شده است در شیراز، این است که دیگر بوی عطر بهار نارنج را در کوچه ها حس نمیکنیم.
حتی افرادی که به اسم مصرف شخصی کیسه کیسه از این گلها پر میکنند، اطلاعی ندارند در حد ۱۰۰ گرم از این گلها برای مصرف یک سال چایی و لذت بردن از عطر آن کافی است و با اضافه چیدن گلها، هم به چرخه زیستی گلهای بهار نارنج شیراز آسیب می زنند و هم بعد از مدتی وقتی این گلها را استفاده نکردند مجبورند بخاطر از دست رفتن بوی عطر و طعم آن را دور بریزند.
در شهر خبری از تبلیغات برای حفظ میراث طبیعی شهر شیراز باشد نیست. بحث اینکه چرا بنرهای تبلیغاتی با بهترین نورپردازی در شب چشم آزاری میکنند و بنرها و محتواهای فرهنگی بدون نورپردازی و در تاریکی گوشه ای نصب شده اند بحث مفصلی است که در گزارش دیگر به آن خواهیم پرداخت. اما در بحث بهار نارنج شیراز، یکی از مهم‌ترین عوامل در این زمینه، بی‌توجهی صدا و سیما و نهادهای فرهنگی به ترویج فرهنگ حفظ و نگهداری از بهار نارنج است. در حالی که این نهادها می‌توانند با تولید برنامه‌های آموزشی و فرهنگی، مردم را با اهمیت این درختان و ضرورت حفظ آن‌ها آشنا کنند، شاهد کم‌کاری و انفعال آن‌ها در این زمینه هستیم.
متأسفانه، فرهنگ‌سازی لازم برای حفظ و نگهداری از بهار نارنج در بین مردم شیراز صورت نگرفته است. بسیاری از افراد، از ارزش و اهمیت این درختان آگاه نیستند و به همین دلیل، در تخریب و غارت گلهای آن‌ها تردیدی ندارند.
آسیب‌های ناشی از غارت گلها:
چیدن بی‌رویه و غارت گلهای بهار نارنج، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به این درختان وارد می‌کند. از جمله این آسیب‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضعیف شدن درخت: چیدن گلها، به ویژه اگر به طور کامل و تا انتهای شاخه انجام شود، باعث ضعیف شدن درخت می‌شود. در این حالت، درخت برای تولید گل و میوه در سال‌های آینده با مشکل مواجه خواهد شد.
- کاهش گلدهی: غارت گلها در سال‌های متوالی، به تدریج باعث کاهش گلدهی درخت می‌شود. در این حالت، زیبایی و عطر بهار نارنج در شهر کمرنگ خواهد شد.
- مرگ درخت: در موارد شدید، چیدن بی‌رویه گلها می‌تواند به مرگ درخت منجر شود.
علاوه بر این، غارت گلهای بهار نارنج، پیامدهای منفی دیگری نیز به دنبال دارد:
- از بین رفتن زیبایی شهر: بهار نارنج، یکی از عناصر اصلی زیبایی شهر شیراز است. غارت گلها، این زیبایی را از بین می‌برد و به زیبایی شهر آسیب می‌زند.
- آسیب به صنعت گردشگری: عطر و بوی بهار نارنج، یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر شیراز است. غارت گلها، این جاذبه را از بین می‌برد و به صنعت گردشگری شهر آسیب می‌زند.
- ضرر به اقتصاد محلی: بهار نارنج، منبع درآمدی برای بسیاری از باغداران و کشاورزان شیرازی است که با اجاره باغها به شهرداری ها و ادارات هزینه هایی پرداخت می کنند. غارت گلها، به این منبع درآمدی آسیب می‌زند و به اقتصاد محلی ضرر می‌رساند.
ضرورت اقدامات عاجل:
با توجه به موارد ذکر شده، ضروری است که اقدامات عاجلی برای حفظ و احیای بهار نارنج در شیراز صورت گیرد.
راهکارها:
- صدا و سیما و نهادهای فرهنگی باید با تولید برنامه‌های آموزشی و فرهنگی، به ترویج فرهنگ حفظ و نگهداری از بهار نارنج بپردازند.
- آموزش و پرورش باید در برنامه‌های درسی خود، به دانش‌آموزان اهمیت بهار نارنج و ضرورت حفظ آن را آموزش دهد.
- با نصب تابلوهای اطلاع‌رسانی در سطح شهر، باید مردم از ارزش و اهمیت بهار نارنج و ضرورت حفظ آن آگاه شوند.
- با تشدید نظارت‌ها، باید از چیدن بی‌رویه و غارت گلهای بهار نارنج جلوگیری شود.
- با حمایت از باغداران و کشاورزان، باید زمینه تولید و پرورش اصولی بهار نارنج فراهم شود.
در کنار این اقدامات، لازم است که به جنبه‌های علمی و زیست‌محیطی موضوع نیز توجه شود.
تحقیقات علمی نشان می‌دهد که چیدن گلها تا انتهای شاخه، به فتوسنتز درخت آسیب می‌زند. فتوسنتز، فرآیندی است که در آن گیاهان با استفاده از نور خورشید، دی‌اکسید کربن و آب را به گلوکز و اکسیژن تبدیل میکنند. گلوکز، منبع غذایی گیاه است و اکسیژن، برای تنفس انسان و سایر موجودات زنده ضروری است.
آسیب به فتوسنتز، در نهایت می‌تواند به مرگ درخت منجر شود. علاوه بر این، چیدن گلها تا انتهای شاخه، می‌تواند باعث از بین رفتن محل رویش برگ‌های جدید در سال آینده شود.
از نظر زیست‌محیطی، درختان بهار نارنج نقش مهمی در تصفیه هوا و جذب آلاینده‌ها دارند. همچنین، این درختان به عنوان زیستگاه پرندگان و سایر حیوانات محسوب می‌شوند.
غارت گلهای بهار نارنج، می‌تواند به تعادل زیست‌محیطی شهر آسیب برساند.
بنابراین، لازم است که در کنار اقدامات فرهنگی و اجتماعی، به جنبه‌های علمی و زیست‌محیطی موضوع نیز توجه شود.
در این راستا، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:
- انجام تحقیقات علمی بیشتر در مورد اثرات چیدن گلهای بهار نارنج بر درختان و محیط زیست
- آموزش به مردم در مورد اهمیت حفظ و نگهداری از درختان بهار نارنج
- حمایت از باغداران و کشاورزان برای تولید و پرورش اصولی بهار نارنج
- ایجاد قوانین و مقررات برای جلوگیری از غارت گلهای بهار نارنج
با انجام این اقدامات، می‌توانیم به حفظ و احیای این میراث طبیعی و فرهنگی شهر شیراز کمک کنیم.
انتهای پیام
امین برنجکار
